Maurits Van den Broeck
Maurits Van den Broeck werd in 1939 te Edegem geboren en overleed in 1999 te Boechout.
Zes jaar Antwerpse Academie onder de beste meesters, Julien Creytens, Carlo de Roover, Vic Dolphijn, Gustaaf de Bruyn, Antoon Mastboom. Dat merkte een jonge man die talent voelde ontwaken.
Hij volgde ook glasraamwerk bij Jan Huet. Maar het was de schilderkunst die hem uiteindelijk het meest aantrok.
Vette, vele verf, direct op het doek, dan voelde Maurits Van den Broeck zich in zijn vertrouwd element. Hij schilderde landschappen met woelige luchten en soms ook kalme velden of stille landhuizen voor een horizont, door dennen en populieren afgeboord.
De bewonderaar van Van Gogh, die hij was, wist aan die onderwerpen een sterke toets te geven, door een manier die hem eigen was. Hij bracht de verf direct op het doek; geen tekening die later met kleur werd ingevuld. Neen dat niet, “schilderen moet schilderen zijn” zei hij. Het merkwaardige was dan wel dat de lijnen er toch waren, de vormen toch afgewogen, de proporties volmaakt juist. Dat doet het oog van de schilder.
Maurits Van den Broeck legde zich exclusief toe op het thema van water en schepen. Het thema werd door deze echte marineschilder vrij en persoonlijk geïnterpreteerd. De boten verschijnen in velerlei houdingen. Zij bevinden zich in het water of op het droge. Een samenscholing van boten, waarbij het water de scheepsrompen spiegelt. Forse scheepsrompen, vissersvaartuigen, sloepen, staketsels, aanlegsteigers, meerpalen en kranen behoren tot zijn maritieme onderwerpen. De schepen die averij hebben opgelopen, die dus ‘gehavend’ zijn, vertonen een beeld van vergankelijkheid. Een netwerk van masten versiert de haven. In het broeierige werk dat tintelt van licht, gaan de ruige korrelmaterie en de verfijnde tonaliteit perfect samen. Maurits begreep de maritieme dreun en vatte dit in zijn kloeke composities en in zijn geklonterde verfpasta.
Maurits Van den Broeck beschikte over een persoonlijke techniek. Hij gebruikte pure olieverf, maar de materie heeft een korrelig uitzicht. De klonterige materie, vrij van onzuiverheden, steunt op louter penseelwerk. Hij empateerde de verf zonder andere ingrediënten. De korreligheid vertoont dezelfde intensiteit over de hele oppervlakte. Wat van dichtbij erg vaag overkomt en als kleurengeheel vaak moeilijk te omschrijven valt, wordt van op enige afstand een vlijmscherp doch rustbrengend haventafereel. De schilderijen, met hun wat rotsachtig uitzicht, getuigen van wilskracht en van veel geduld.
Zelfportret 1959
De techniek onderging een hele evolutie. Eerst was de verf vlakker, dus niet zo korrelig. Daarna werd de korreligheid opgevoerd. Het element water leende zich daar goed toe, beter dan een figuur of zelfs een landschap. Niettegenstaande het ogenschijnlijk robuuste, is het koloriet toch zacht en innemend. Denk in dit verband bijvoorbeeld aan de korrelige doeken van Jakob Smits en Hubert de Vries; maar toch is het dat niet, het is hier anders, met meer licht.
In de schilderijen van Maurits Van den Broeck speelt het licht inderdaad een grote rol. Het komt van binnen. De schilder trachtte waar te maken wat James Ensor ooit gezegd heeft : “Er zijn geen onderwerpen, er is alleen maar licht”. In de kleurpartijen bestaat een voldoende contrast. Het koloriet is nu een roze, dan weer roestig; steeds hangt er als het ware een specifiek floers overheen. Vandaar dat de kleuren nooit hard overkomen. Zij passen uitstekend in de suggestieve kracht van het geheel. De werken van Maurits Van den Broeck getuigen van een solide compositie. De structuur is van een fijne makelij. Het diagonale wordt steeds gerespecteerd. De grafische inbreng is trefzeker. Met een minimum aan middelen trachtte de schilder een maximum aan resultaat te bekomen. En dat moet steeds de uiteindelijke bedoeling zijn.
Maurits zocht zijn inspiratie in Noord-Frankrijk, Zuid-Bretagne, in eigen land en in Nederland. Hij had een voorkeur voor volgende pleisterplaatsen : Yerseke, Erquy, Honfleur, Audierne, Le Guilvinec, maar ook Nieuwpoort, Rupelmonde en Antwerpen.
Marineschilders zijn zeldzaam. De korrelige en lumineuze manier waarop hij zijn geliefkoosde thema vertolkte, maakte van hem in de Vlaamse schilderkunst een witte raaf.
Beluister de geluidsopname uit 1988 van kunstcriticus René Turkry over Maurits Van den Broeck.